દેશનો આર્થિક સર્વે દર વર્ષે સામાન્ય બજેટના એક દિવસ પહેલા રજૂ કરવામાં આવે છે. નાણા પ્રધાન નિર્મલા સીતારમણ દ્વારા સંસદમાં આર્થિક સર્વે રજૂ કર્યા પછી મુખ્ય આર્થિક સલાહકાર (CEA) વી અનંત નાગેશ્વરન દ્વારા તે રજૂ કરવામાં આવશે.
જણાવી દઈએ કે, રાષ્ટ્રપતિના સંબોધન પછી જ નાણામંત્રી આર્થિક સર્વે રજૂ કરશે. બજેટ સત્ર 31 જાન્યુઆરીથી શરૂ થશે અને 23 ફેબ્રુઆરીએ સમાપ્ત થશે.
આર્થિક સર્વે શું છે?
આર્થિક સર્વે એ નાણા મંત્રાલય દ્વારા બહાર પાડવામાં આવેલ વાર્ષિક અહેવાલ છે. તે છેલ્લા એક વર્ષમાં દેશની આર્થિક પ્રગતિ અને કામગીરીનો હિસાબ છે. અર્થતંત્ર સંબંધિત તમામ મુખ્ય આંકડાઓ આર્થિક સર્વેમાં રજૂ કરવામાં આવ્યા છે. તે અર્થતંત્રના મુખ્ય ઘટકો જેમ કે ફુગાવો, ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર, કૃષિ અને વિદેશી વિનિમય અનામત જેવા મુખ્ય ક્ષેત્રોમાં વલણોનું વિગતવાર વર્ણન આપે છે. આ સાથે આર્થિક સર્વેમાં દેશ સામેના આર્થિક પડકારો વિશે જણાવવામાં આવ્યું છે. તે મુખ્ય આર્થિક સલાહકારની દેખરેખ હેઠળ નાણા મંત્રાલયના આર્થિક બાબતોના વિભાગ દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવે છે.
ઈકોનોમિક સર્વેનો ઈતિહાસ
દેશનો પ્રથમ આર્થિક સર્વે 1950-51માં રજૂ કરવામાં આવ્યો હતો. 1964 પહેલા, તે બજેટનો એક ભાગ બનતું હતું, પરંતુ તેને અલગ કરી દેવામાં આવ્યું હતું અને બજેટના એક દિવસ પહેલા તેને બહાર પાડવામાં આવ્યું હતું. ત્યારથી આજ સુધી આ પરંપરા ચાલી આવે છે.
તે બે ભાગમાં વહેંચાયેલું છે. પ્રથમમાં દેશની વર્તમાન આર્થિક સ્થિતિનું સંપૂર્ણ વર્ણન આપવામાં આવ્યું છે. બીજો ભાગ આરોગ્ય, ગરીબી, આબોહવા પરિવર્તન અને માનવ વિકાસ સૂચકાંક જેવા વિવિધ મુદ્દાઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે.
