ગુજરાતનું પ્રથમ બજેટ ડો.જીવરાજ મહેતાએ રજૂ કર્યું હતું. તે સમયે તેઓ મુખ્યમંત્રી પણ હતા અને નાણામંત્રીનો હવાલો પણ સંભાળતા હતા. પ્રથમ બજેટ 22 ઓગસ્ટ 1960ના રોજ અમદાવાદથી વિધાનસભામાં રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. ગુજરાતના અમરેલીમાં જન્મેલા જીવરાજ મહેતા નાણામંત્રી, મુખ્યમંત્રી તેમજ કુશળ ડૉક્ટર હતા. ગુજરાતના પ્રથમ બજેટનો ઈતિહાસ રસપ્રદ છે. મહારાષ્ટ્રમાંથી ગુજરાત અલગ થયા બાદ આ પ્રથમ બજેટ હતું. તે 22 ઓગસ્ટ 1960 ના રોજ ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી જીવરાજ મહેતા દ્વારા રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું.
ગુજરાતનું પ્રથમ બજેટ 115 કરોડ રૂપિયાનું હતું સામાન્ય રીતે નાણાકીય વર્ષ માર્ચથી શરૂ થાય છે પરંતુ ગુજરાતનું પ્રથમ બજેટ 22 ઓગસ્ટ 1960ના રોજ રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. આવું એટલા માટે થયું કારણ કે 1 મેના રોજ ગુજરાત અલગ રાજ્ય તરીકે અસ્તિત્વમાં આવ્યું હતું. જેના કારણે ઓગસ્ટ મહિનામાં સ્વતંત્ર ગુજરાતનું પ્રથમ બજેટ રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું, જેમાં 3 કરોડ 87 લાખ રૂપિયાનું ખાદ્યપદાર્થ હતું. છેલ્લા છ દાયકામાં ગુજરાતની પ્રગતિની સાથે ગુજરાતનું બજેટ પણ વધ્યું છે. નાણામંત્રી કનુ દેસાઈએ ગયા વર્ષે વર્ષ 2022-23 માટે બે લાખ 43965 કરોડનું બજેટ રજૂ કર્યું હતું. તો આ વખતે ગુજરાતનું બજેટ વધીને 3.12 લાખ કરોડ રૂપિયા થયું છે.
ગુજરાતના પ્રથમ મુખ્યમંત્રી બનેલા જીવરાજ મહેતા ખૂબ જ બુદ્ધિશાળી હતા. તેઓ એક કુશળ ડૉક્ટર પણ હતા. તેમણે 1930 ના મીઠા સત્યાગ્રહ અને 1942 ના ભારત છોડો આંદોલનમાં ભાગ લીધો હતો અને જેલની સજા પણ ભોગવી હતી. તેમના વિશે એવું કહેવાય છે કે જ્યારે પણ મહાત્મા ગાંધીને તબીબી સલાહની જરૂર હતી ત્યારે જીવરાજ મહેતાને યાદ કરવામાં આવતા હતા.
‘મુંબઈ મેડિકલ કૉલેજ’માંથી અભ્યાસ પૂરો કર્યા પછી, જીવરાજ કૉલેજ અને ટાટા ફંડમાંથી સ્કોલરશિપ લઈને વધુ અભ્યાસ માટે ઈંગ્લેન્ડ ગયા. ત્યાં પણ તે એમડીની પરીક્ષામાં પ્રથમ આવ્યો હતો. અન્ય કેટલીક પરીક્ષાઓ સન્માન સાથે પાસ કર્યા બાદ તેઓ 1915માં ભારત આવ્યા. જીવરાજ મહેતા તેમના તબીબી જ્ઞાન માટે તે સમયના ટોચના ડોકટરોમાં હતા. તેમણે મહાત્મા ગાંધી સાથે વડોદરાના મહારાજા સયાજીરાવ-III ની પણ સારવાર કરી હતી.
જીવરાજ મહેત 1949માં મુંબઈ રાજ્યના જાહેર બાંધકામ મંત્રી અને 1952માં નાણા મંત્રી બન્યા. 1960માં ગુજરાત રાજ્ય બન્યું ત્યારે તેમને પ્રથમ મુખ્યમંત્રી બનાવવામાં આવ્યા હતા. તેઓ 19 સપ્ટેમ્બર, 1963 સુધી ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી રહ્યા. 7 નવેમ્બર, 1978ના રોજ જીવરાજ મહેતાનું અવસાન થયું. તેમની પત્ની હંસા મહેતાના નામ પરથી વડોદરાની મહારાજા સયાજીરાવ યુનિવર્સિટીમાં એક વિશાળ પુસ્તકાલય છે. જેની ગણના દેશની મોટી લાયબ્રેરીમાં થાય છે.
