કેન્દ્ર સરકારે ગુરુવારે કહ્યું કે જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં દેશમાં પહેલીવાર 5.9 મિલિયન ટન લિથિયમનો ભંડાર મળ્યો છે. લિથિયમ એ નોન-ફેરસ મેટલ છે અને EV બેટરીના મુખ્ય ઘટકોમાંનું એક છે. ખાણ મંત્રાલયે ગુરુવારે જણાવ્યું હતું કે, “ભારતીય ભૂસ્તરશાસ્ત્રીય સર્વેક્ષણે પ્રથમ વખત જમ્મુ અને કાશ્મીરના રિયાસી જિલ્લાના સલાલ-હૈમાના વિસ્તારમાં 5.9 મિલિયન ટનના લિથિયમ અનુમાનિત સંસાધનો (G3) સ્થાપિત કર્યા છે.” તે આગળ જણાવે છે કે લિથિયમ અને ગોલ્ડ સહિત 51 મિનરલ બ્લોક્સ સંબંધિત રાજ્ય સરકારોને સોંપવામાં આવ્યા હતા.
“આ 51 ખનિજ બ્લોક્સમાંથી, 5 બ્લોક્સ સોનાને લગતા છે અને અન્ય બ્લોક્સ પોટાશ, મોલિબ્ડેનમ, બેઝ મેટલ્સ વગેરે જેવી કોમોડિટીને સંબંધિત છે જે જમ્મુ અને કાશ્મીર (UT), આંધ્રપ્રદેશ, છત્તીસગઢ, ગુજરાત, ઝારખંડ, કર્ણાટકના 11 રાજ્યોમાં ફેલાયેલ છે. , મધ્યપ્રદેશ, ઓડિશા, રાજસ્થાન, તમિલનાડુ અને તેલંગાણા,” મંત્રાલયે ઉમેર્યું.
GSI દ્વારા ફિલ્ડ સિઝન 2018-19 થી અત્યાર સુધીની કામગીરીના આધારે બ્લોક્સ તૈયાર કરવામાં આવ્યા હતા.આ સિવાય કોલસા અને લિગ્નાઈટના કુલ 7897 મિલિયન ટનના સંસાધન સાથેના 17 અહેવાલો પણ કોલસા મંત્રાલયને સોંપવામાં આવ્યા હતા.બેઠક દરમિયાન વિવિધ વિષયો અને હસ્તક્ષેપના ક્ષેત્રો કે જેમાં GSI કાર્ય કરે છે તેના પર સાત પ્રકાશનો પણ બહાર પાડવામાં આવ્યા હતા.
“આગામી ફિલ્ડ સીઝન 2023-24 માટેનો પ્રસ્તાવિત વાર્ષિક કાર્યક્રમ બેઠક દરમિયાન રજૂ કરવામાં આવ્યો હતો અને તેની ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. આગામી વર્ષ 2023-24 દરમિયાન, GSI 12 દરિયાઈ ખનિજ તપાસ પ્રોજેક્ટ્સ સહિત 318 ખનિજ સંશોધન પ્રોજેક્ટ્સનો સમાવેશ કરીને 966 કાર્યક્રમો હાથ ધરે છે,” મંત્રાલયે જણાવ્યું હતું. વધુમાં જણાવ્યું હતું.
ભારતીય ભૂસ્તરશાસ્ત્રીય સર્વેક્ષણે વ્યૂહાત્મક અને નિર્ણાયક ખનિજો પર 115 પ્રોજેક્ટ્સ અને ખાતર ખનિજો પર 16 પ્રોજેક્ટ્સ સ્થાપ્યા છે. ખાણ મંત્રાલયે જણાવ્યું હતું કે, “જિયોઇન્ફોર્મેટિક્સ પર 55 કાર્યક્રમો, મૂળભૂત અને બહુ-શિસ્ત જીઓસાયન્સ પર 140 કાર્યક્રમો અને તાલીમ અને સંસ્થાકીય ક્ષમતા નિર્માણ માટે 155 કાર્યક્રમો પણ હાથ ધરવામાં આવ્યા છે.”
જીઓલોજિકલ સર્વે ઓફ ઈન્ડિયા (GSI)ની સ્થાપના 1851માં રેલવે માટે કોલસાના ભંડાર શોધવા માટે કરવામાં આવી હતી. વર્ષોથી, GSI માત્ર દેશમાં વિવિધ ક્ષેત્રોમાં જરૂરી ભૂ-વિજ્ઞાન માહિતીના ભંડાર તરીકે વિકસ્યું નથી પરંતુ આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રતિષ્ઠા ધરાવતા ભૂ-વૈજ્ઞાનિક સંગઠનનો દરજ્જો પણ પ્રાપ્ત કર્યો છે.
તેના મુખ્ય કાર્યો રાષ્ટ્રીય ભૂ-વૈજ્ઞાનિક માહિતી અને ખનિજ સંસાધન મૂલ્યાંકન બનાવવા અને અપડેટ કરવા સાથે સંબંધિત છે. આ ઉદ્દેશ્યો ભૂમિ સર્વેક્ષણ, હવાઈ અને દરિયાઈ સર્વેક્ષણો, ખનિજ પૂર્વેક્ષણ અને તપાસ, બહુ-શિસ્ત ભૂ-વૈજ્ઞાનિક, ભૂ-તકનીકી, ભૂ-પર્યાવરણ અને કુદરતી જોખમોના અભ્યાસો, ગ્લેશીયોલોજી, સિસ્મો-ટેક્ટોનિક અભ્યાસ અને મૂળભૂત સંશોધનો દ્વારા પ્રાપ્ત થાય છે.
GSI ની મુખ્ય ભૂમિકામાં નીતિ-નિર્માણના નિર્ણયો અને વ્યાપારી અને સામાજિક-આર્થિક જરૂરિયાતો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને, ઉદ્દેશ્યપૂર્ણ, નિષ્પક્ષ અને અદ્યતન ભૂસ્તરશાસ્ત્રીય કુશળતા અને તમામ પ્રકારની ભૂ-વૈજ્ઞાનિક માહિતી પ્રદાન કરવાનો સમાવેશ થાય છે.
