નીતિ આયોગના સભ્ય રમેશ ચંદે કહ્યું છે કે ભારતમાં દર વર્ષે દૂધ ઉત્પાદનમાં 6% વૃદ્ધિને ધ્યાનમાં રાખીને, દેશને તેના દૂધ ઉત્પાદન માટે વિદેશમાં બજારો શોધવાની જરૂર છે. ગાંધીનગરમાં ઇન્ડિયન ડેરી એસોસિએશન (IDA) દ્વારા આયોજિત 49મા ડેરી ઉદ્યોગ સંમેલન અને એક્સપોને સંબોધતા ચાંદે જણાવ્યું હતું કે વિદેશમાં સપ્લાય ચેઇન બનાવવાની જરૂર છે, જે રીતે દેશમાં કરવામાં આવી છે. તેમણે કહ્યું, ‘એક સમયે અમે અમેરિકા કરતાં ઓછું દૂધ ઉત્પાદન કરતા હતા. આજે આપણે અમેરિકા કરતાં બમણું દૂધ ઉત્પાદન કરીએ છીએ.
‘દૂધ ઉત્પાદનમાં લગભગ 6 ટકાનો વધારો‘
ચાંદે કહ્યું, “1960ના દાયકાની શરૂઆતમાં અમારા દૂધ ઉત્પાદનનો વિકાસ દર લગભગ એક ટકા હતો, પરંતુ હવે તે 6 ટકા છે. તેમણે કહ્યું કે વર્ષ 1950-51માં દેશમાં માથાદીઠ દૂધનો વપરાશ માત્ર 124 ગ્રામ પ્રતિ દિવસ હતો અને વર્ષ 1970 સુધીમાં આ આંકડો ઘટીને 107 ગ્રામ પ્રતિ દિવસ થઈ ગયો. દેશમાં દૂધનો દૈનિક વપરાશ વર્ષ 1970માં વ્યક્તિદીઠ 107 ગ્રામના નીચા સ્તરથી વધીને વર્ષ 2020-21માં વ્યક્તિદીઠ 427 ગ્રામ થઈ ગયો છે જે વર્ષ 2021 દરમિયાન વિશ્વની સરેરાશ 322 ગ્રામ પ્રતિ દિવસ હતો.
‘ભારત દર વર્ષે 220 મિલિયન ટન દૂધનું ઉત્પાદન કરે છે‘
નીતિ આયોગના સભ્યએ કહ્યું, “ભારત દર વર્ષે 220 મિલિયન ટનથી વધુ દૂધનું ઉત્પાદન કરે છે, તેથી દૂધ માટે બજાર શોધવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.” તેમણે કહ્યું કે ભારતે વિદેશમાં સપ્લાય ચેન બનાવવી જોઈએ. ચાંદે જણાવ્યું હતું કે ભારતીય ડેરી અને પશુપાલન દર વર્ષે કુલ કૃષિ વૃદ્ધિમાં લગભગ અડધો યોગદાન આપે છે. ડેરી ઉદ્યોગ સામેના પડકારો વિશે વાત કરતાં ચાંદે જણાવ્યું હતું કે પશુદીઠ દૂધ ઉત્પાદકતા, જાતિ સુધારણા અને ડેરી ઉદ્યોગમાં રસાયણોનો ઉપયોગ એ દૂધ ઉદ્યોગ સામેના પડકારો છે.
આ કોન્ફરન્સ 27 વર્ષ પછી યોજાઈ રહી છે.
આ પ્રસંગે બોલતા કેન્દ્રીય પશુપાલન અને ડેરી મંત્રી પુરુષોત્તમ રૂપાલાએ જણાવ્યું હતું કે ભારતે વિશ્વના ડેરી લીડર તરીકે ઉભરવા માટે જાતિ સુધારણા અને પશુ ઉત્પાદકતા વધારવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જોઈએ. 27 વર્ષના લાંબા ગાળા બાદ ગુજરાતમાં યોજાઈ રહેલી આ 3 દિવસીય કોન્ફરન્સમાં ભારત અને વિદેશના ડેરી નિષ્ણાતો અને વ્યવસાયિકો, ડેરી સહકારી મંડળીઓ, દૂધ ઉત્પાદકો, સરકારી અધિકારીઓ, વૈજ્ઞાનિકો, નીતિ ઘડવૈયાઓ અને આયોજનકારો, શિક્ષણવિદો અને અન્ય હિતધારકોને એક મંચ પર લાવવામાં આવ્યા છે. . કોન્ફરન્સની થીમ ‘વિશ્વ માટે ભારત ડેરી: તકો અને પડકારો’ છે.
