ઉનાળાની આ કાળઝાળ ગરમીમાં જ્યારે પણ તમે બહારથી ઘરે આવો ત્યારે સૌથી પહેલા તમને ઠંડુ પાણી પીવાનું મન થાય. આવી સ્થિતિમાં, તમારે કાં તો ફ્રિજમાંથી પાણીની બોટલ કાઢવી જોઈએ અથવા ફ્રીઝરમાંથી બરફ કાઢીને તમારા ગ્લાસમાં મૂકવો જોઈએ. ઉપર તરતો બરફ જોઈને તમે ખૂબ જ હળવાશ અને તાજગી અનુભવતા હશો. પીનારાઓ કદાચ એવી જ રાહત અનુભવે છે જ્યારે તેઓ પીણામાં બરફ નાખે છે અને તેને ડૂબતો જુએ છે અથવા તો તેઓ પહેલા બરફ નાખે છે અને તેના પર આલ્કોહોલ રેડે છે (આલ્કોહોલમાં બરફ શા માટે ડૂબી જાય છે). શું તમે આ બધી બાબતો વચ્ચે એક વસ્તુ ધ્યાનમાં લીધી? એટલે કે બરફ પાણીમાં તરે છે પણ દારૂમાં ડૂબી જાય છે.
અલબત્ત, તમે બરફનું આ પાસું ઘણી વાર જોયું હશે, પરંતુ આવું કેમ થાય છે તે જાણવાનો તમે પ્રયાસ કર્યો નહીં હોય! આજે અમે આ પ્રશ્નનો જવાબ આપી રહ્યા છીએ. આ બધું વિજ્ઞાનના કારણે શક્ય બન્યું છે. જવાબ આપતા પહેલા તમારે ઘનતા શું છે તે સમજવું પડશે. ધ સાયન્સ વેબસાઈટના અહેવાલ મુજબ, “પદાર્થના એકમ વોલ્યુમમાં સમાયેલ દળને તે પદાર્થની ઘનતા કહેવામાં આવે છે.”
ઘનતા શું છે?
સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો, ઘનતા એ પદાર્થની ઘનતાનું માપ છે. ઘનતા દ્વારા અમારો અર્થ એ છે કે કોઈપણ પદાર્થ તેના અણુઓ સાથે કેટલી મજબૂત રીતે બંધાયેલ છે. તેનું એકમ કિગ્રા પ્રતિ ઘન મીટર છે. તેની શોધ મહાન વૈજ્ઞાનિક આર્કિમિડીઝ દ્વારા કરવામાં આવી હતી. તમે વિચારતા હશો કે અમે તમને બરફના તરતા અને ડૂબી જવાની ઘનતા વિશે કેમ કહેવાનું શરૂ કર્યું.
બરફ શા માટે દારૂમાં ડૂબી જાય છે?
હકીકતમાં, બરફના તરતા અને ડૂબી જવાની આખી રમત માત્ર ઘનતા પર આધારિત છે. તે એવું છે કે જો પ્રવાહીની ઘનતા પદાર્થ કરતાં વધુ હોય, તો તે પદાર્થ તેમાં ડૂબી જશે. પાણીની ઘનતા 1.0 પ્રતિ ઘન સેન્ટીમીટર છે અને બરફની ઘનતા 0.917 પ્રતિ ઘન સેન્ટીમીટર છે. આ જ કારણ છે કે બરફનો ટુકડો પાણીમાં તરતો રહે છે કારણ કે તે પાણી કરતાં ઓછો ઘન હોય છે. બીજી બાજુ, આલ્કોહોલની ઘનતા 0.789 પ્રતિ ઘન સેન્ટિમીટર છે, જે બરફની ઘનતા કરતાં ઓછી છે, તેથી બરફ તેમાં ડૂબી જાય છે.
